Πέμπτη 7 Ιανουαρίου 2010

Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ

ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ


ΟΙ ΠΟΜΑΚΟΙ ΣΤΟ ΡΩΣΣΟΤΟΥΡΚΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1878

Καθοριστικοί στη διαμόρφωση της ιστορίας των Βαλκανικών κρατών ήταν οι Ρωσοτουρκικοί πόλεμοι μέσα από τους οποίους η Ρωσία μπόρεσε να επεκτείνει τα σύνορά της προς τα νότια, προς τη Μαύρη Θάλασσα και νοτίως του Καυκάσου.
Στον τελευταίο Ρωσο-τουρκικό πόλεμο (1877–78) η Ρωσία έρχεται να βοηθήσει τη Βοσνία, την Ερζεγοβίνη και τη Βουλγαρία στον αγώνα τους εναντίον των Τούρκων. Μετά την πολιορκία του Πλέβεν, οι Ρώσοι προχώρησαν στη Θράκη και κατέλαβαν την Αδριανούπολη τον Ιανουάριο 1878. Κατά τη διάρκεια των Ρωσσοτουρκικών πολέμων οι Πομάκοι ήταν στο πλευρό των Τούρκων. Αναφέρεται συχνά και η συμμετοχή Πομάκων στις σφαγές της πόλης Μπατάκ το 1876. Το σημερινό Μπατάκ κτίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα, περίοδο κατά την οποία γίνονταν από τους Τούρκους μαζικοί εξισλαμισμοί των πληθυσμών της Ροδόπης. Μεγάλος αριθμός Χριστιανών εγκαθίσταται τότε στο Μπατάκ. Το Μάιο του 1876 οι κάτοικοι του Μπατάκ υπό την ηγεσία του Πήτερ Γκοράνοφ πολέμησαν σκληρά και κράτησαν απόρθητη την πόλη τους για εννέα μέρες. Με την πτώση της πόλης του Μπατάκ, οι Τούρκοι έσφαξαν όλους τους κατοίκους, σαν τιμωρία για την αντίσταση που προέβαλαν. Οι νεκροί της σφαγής του Μπατάκ υπολογίζονται σε 3.000-5.000 άτομα, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. Η σφαγή του Μπατάκ ήταν τμήμα της σκληρής αντιμετώπισης των τοπικών επαναστάσεων, πολιτική που ακολουθήθηκε από το Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β’ (γεν. 1842- πεθ. 1909, κυβέρνησε 1876-1909). Οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων ήταν έντονες. Ο William Gladstone (1809-1898), για τέσσερις θητείες πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας (1868–74, 1880–85, 1886, 1892–94) έγραψε ένα έντονο κείμενο για τις «τουρκικές θηριωδίες στη Βουλγαρία» [“Bulgarian Horrors and the Question of the East,”] με το οποίο ζητούσε την αποχώρηση των Τούρκων από τη Βαλκανική χερσόνησο.
Οι στρατιωτικές συγκρούσεις κατά τη διάρκεια του Ρωσο-τουρκικού πολέμου του 1877-8 προκάλεσαν μεγάλο μεταναστευτικό κύμα ανάμεσα στο μουσουλμανικό πληθυσμό στη βόρεια Βουλγαρία. Κατευθύνθηκαν προς τα νότια, όσο το δυνατόν πιο μακριά από τις στρατιωτικές αψιμαχίες. Η μετανάστευση των Πομάκων από τη βόρεια Βουλγαρία συνεχίστηκε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Με την ήττα της Τουρκίας στο Ρωσοτουρκικό πόλεμο υπογράφεται στις 3 Μαρτίου (19 Φεβρουαρίου με το παλιό ημερολόγιο) 1878 η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, επιβάλλοντας ειρήνη ανάμεσα στην Οθωμανική κυβέρνηση και τη Ρωσία. Ο τουρκικός πόλεμος στα Βαλκάνια περιορίζεται ενώ ιδρύεται ανεξάρτητο Βουλγαρικό κράτος από το Δούναβη και τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι το Αιγαίο πέλαγος. Η συνθήκη του Βερολίνου (13 Ιουλίου 1878) αναθεώρησε τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, διασφαλίζοντας την αυτονομία της Βουλγαρίας, περιορίζοντας την επέκταση της ναυτικής δύναμης της Ρωσίας και αφήνοντας την Αυστρο-Ουγγαρία να καταλάβει τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η Ανατολική Ρωμυλία έμπαινε υπό τον έλεγχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1885, μετά από επανάσταση στην Ανατολική Ρωμυλία, η περιοχή αυτή ενώνεται με τη Βουλγαρία.




Στατιστικά στοιχεία για τους Πομάκους τα έτη 1912-13

Σύμφωνα με βουλγαρικές απογραφές κατά τα έτη 1912 – 1913 στα ορεινά πομακοχώρια της Θράκης ζούσαν οι οικογένειες Πομάκων που αναφέρονται παρακάτω:

Πασμακλί (Σμόλιαν) 320 οικογένειες
Βαλκάνοβο (Αιμόνιο) 70 οικογένειες
Γκιοκτσέμπουνάρ (Γλαύκη) 140 οικογένειες
Κόζλουτζα (Κοτύλη) 180 οικογένειες
Μουστάφτσεβο (Μύκη) 250 οικογένειες
Πασεβίκ (Πάχνη) 160 οικογένειες

*Από το βιβλίο του Stoyan Raichevsky, The Mohammedan Bulgarians (Pomaks), 2004, σελίδα 87.